“Nomen est omen”[1] zegt het spreekwoord en dat geldt zeker voor Andrée Geulen-Herscovici. Haar voornaam is afgeleid van het Klassiek Griekse woord ‘ἀνδρεῖος’, wat ‘dapper’ betekent.
Reeds als tiener zamelde ze mee hulpgoederen in voor slachtoffers van de Spaanse burgeroorlog.
Toen mevrouw Geulen-Herscovici in 1942 als 22-jarige Brusselse lerares merkte dat Joodse kinderen een gele ster moesten dragen, liet ze haar leerlingen een schort dragen om dat stigma te verbergen. Wanneer er steeds vaker kinderen verdwenen uit haar klas en wanneer Ida Sterno[2] aan mevrouw Geulen-Herscovici vroeg om mee te werken in het JVC[3], twijfelde ze geen seconde. Ze haalde Joodse kinderen op bij hun ouders, zonder te vertellen waar de kinderen naartoe werden gebracht. De kinderen kregen een andere naam, een andere identiteit. Na de oorlog waren heel wat kinderen wees geworden en diegenen, wiens ouders de holocaust hadden overleefd, werden herenigd met hun ouders dankzij een ingenieus systeem van 5 verschillende schriftjes, die op verschillende plaatsen waren bewaard. Samen met een tiental andere vrouwen redde mademoiselle Andrée duizenden kinderen van razzia’s, deportatie, concenratiekampen, de dood.
In de documentaire[4] die op 18 oktober 2021 op Canvas werd getoond, zegt Suzanne Claeys-Didkewicz[5] “Ik heb twee moeders, één die mij het leven schonk en één die mijn leven heeft gered: Mademoiselle Andrée.”
Deze dappere en solidaire Elsense ereburger blijft zeer bescheiden en beweert ‘dat ze enkel haar plicht deed’ en ‘dat ze niet alleen werkte maar samen met vele anderen, dat ze slechts een radertje was’. Het verbergen van de Joodse kinderen was echter ook voor haar niet zonder gevaar.
Enkele van de onderscheidingen die terecht aan mevrouw Geulen-Herscovici werden toegekend:
1989 ‘Rechtvaardige onder de volkeren’ (Israel)
2004 Mens van het jaar. (Centre communautaire Laïc Juif)
2021 Eerste ereburger van Elsene. (Gemeente Elsene)
2021 Kruis van Verdienste (Ambassade van Duitsland in Brussel)
Bedankt Mademoiselle Andrée, voor zoveel menselijkheid, voor zoveel solidariteit. Ik kijk er naar uit dat de gemeente – in het kader van ‘zij’straten’[1] – een Andrée Geulenplein inricht.
[1] Latijns spreekwoord betekent « De naam is een voorteken ».
[2] Ida Sterno (1902-1964) was een vriendin van mevrouw Geulen-Herscovici, samen met o.a. Yvonne Jospa en Maurice Heiber vatte ze het plan op om Joodse kinderen te redden.
[3] Joods Verdedigingscomité.
[4] https://communicatie.canvas.be/mademoiselle-andree-hoe-een-jonge-brusselse-vrouw-2000-joodse-kinderen-hielp-redden#
[5] Één van de verborgen kinderen, overleed in december 2021.
[6] Actie om het aantal namen van straten en pleinen in onze gemeente te vervrouwelijken.
